sygn. l.d.: Jerzy Kossak | 1929

Prezentowane dzieło to bardzo udana kompozycja Jerzego Kossaka ukazująca ostatnie chwile księcia Józefa Poniatowskiego w czasie bitwy pod Lipskiem w 1813 roku. Książę Poniatowski, mianowany zaledwie trzy dni wcześniej przez Napoleona marszałkiem Francji, wraz ze swoim oddziałem wsławił się wówczas wielkim bohaterstwem. W bitwie narodów korpus księcia Józefa wraz z oddziałami marszałków Oudinota i Augereau zmusiły do odwrotu rosyjskich kirasjerów. Napoleon zdawał sobie jednak sprawę z przytłaczającej przewagi przeciwnika i zarządził odwrót. Wówczas najbardziej wysunięte oddziały (marszałków Poniatowskiego i MacDonalda) miały osłaniać wycofującą się armię Napoleona. W trakcie walk książę Józef odniósł wiele ran, mimo to nie złamało to jego ducha walki. To właśnie wtedy padły z jego ust słynne słowa, że Bóg powierzył mu honor Polaków i tylko Bogu go odda. Gdy wrogie wojska przyparły oddział księcia do brzegów Elstery, ten rzucił się konno do rzeki. Pod ostrzałem Poniatowski zdołał się jeszcze wspiąć na skarpę przeciwnego brzegu, ale wówczas jego pierś przeszyła kula i runął on do rzeki znikając w jej wodach.

Jerzy Kossak znakomicie ukazał zgiełk bitewnego pola. Intensywny ostrzał osłaniający wycofującą się artylerię oraz niebo spowite dymem. W samym centrum tej kompozycji artysta umieścił postać księcia Józefa...